Gisteren bracht de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) een gevraagd advies uit aan staatssecretaris Paul Blokhuis over een structureel andere aanpak voor het terugdringen van dakloosheid in Nederland. De Raad wil vooral inzetten op huisvesting en minder regels. Dat klinkt prachtig en nuttig, maar ik zie deze aanpak nog steeds niet als structureel genoeg. Dakloos word je niet op je twintigste of op je dertigste. Dat word je al in je jeugd. Vaak al vlak na je geboorte. Hechting is bijna altijd de oorzaak. Dat zijn mijn bevindingen na mezelf te hebben ondergedompeld in dakloos Groningen. En… ik schreef er een roman over, die overigens vrijdag aanstaande uitkomt.
Dakloos word je pas als je wankelt en de meeste daklozen begonnen al te wankelen in de eerste vijf jaren van hun leven.
In tien jaar is het aantal daklozen in Nederland verdubbeld. De Raad noemt naweeën van de vorige crisis, te veel ingewikkelde regels voor kwetsbare mensen en te weinig goedkope woningen als oorzaken. Ik heb van dichtbij gezien dat dat klopt, maar dat het niet de bron is van dakloosheid. Dakloos word je pas als je wankelt en de meeste daklozen begonnen al te wankelen in de eerste vijf jaren van hun leven. Of zelfs vaak al vóór hun geboorte. Ellende is overerfbaar, leerde ik.
In 2013 zette ik de daklozenwandelingen in Groningen op. Twaalf mensen van de straat namen duizenden Groningers mee door de stad om hun levensverhalen te delen. Door de wandelingen leerde ik tientallen mensen van de straat van dichtbij kennen. Ik leerde dat ze niet dakloos werden op hun twintigste of dertigste, maar eigenlijk al toen ze nog heel jong waren, toen er thuis dingen heel erg mis gingen, vaak al vlak na hun geboorte. Hun jeugdverhalen grepen me aan. Ze vormen de basis voor mijn boek.
Een kind kan niet kiezen wat hem overkomt.
Donkerder gaat over Rogier, een slim jochie, lief, zorgzaam en positief. In de krokusvakantie van 1983 verhuist hij met zijn ouders naar een vakantiepark in Drenthe, waar zijn vader directeur wordt. Donkerder gaat ook over René, wiens kaarten voor het leven minder goed geschud zijn; hij is de jongste in een gezin van vier, zijn moeder is overleden en zijn vader en broers zijn aan de drank en misbruiken zijn zus. Donkerder gaat ook over wat de levens van de twee jongens met elkaar doen en dat je je tegen te veel duisternis niet kunt weren en over dat een kind niet kan kiezen wat hem overkomt.
Door de daklozenwandelingen ervoer ik aan den lijve wat diepe duisternis van anderen met mijn leven deed. In Donkerder, mijn debuutroman, schrijf ik de donkerte van me af en vertel ik het jeugdverhaal van de daklozen die me binnenlieten in hun leven. Mijn roman is een uitnodiging om met nog minder oordeel naar daklozen te kijken. Want waar komt al die duisternis eigenlijk vandaan? Dakloos word je niet op je twintigste, dertigste of veertigste. Dakloos word je in je jonge jaren.
Meer over de daklozenwandelingen (inclusief prachtige verhalen van onder andere Karin Sitalsing): https://ritzotencate.com/project/gewoon-een-kop-koffie/
Wat dan wel? Gewoon weer naar elkaar omkijken.
Concreet adviseert de Raad:
- Meer kleine woonvormen creëren.
- Huisuitzettingen bij huurachterstand verbieden.
- Dreigende dakloosheid beschouwen als vraag om hulp.
- Creatieve eigen woonoplossingen tijdelijk toestaan.
- Flexibel zijn met regels zodat mensen niet nog verder in de problemen raken.
Dat is een mooi begin, maar volgens mij allemaal niet structureel genoeg. Er is meer verbinding nodig in onze maatschappij. Gewoon weer naar elkaar luisteren. Gewoon weer een beetje naar elkaar omkijken. Gewoon weer een praatje maken.
Heb je vragen, aanvullingen? Laat een reactie achter, mail of bel.