‘En, hoe was het op Oerol?’ willen mensen weten.
Nou. Here we go.
Het was heerlijk op de veerboot, het was heerlijk op het eiland, aan de westkant was het druk, ramdruk, veel ouderen, veel kunst-consumenten, veel mensen die op foodtrucks af komen, veel mensen die de lekker stevige bassen van Typhoon lekker vinden, vooral elektrische fietsen, fatbikes (ja echt), mensen die selfies maken in de installatie van Elmo Vermeijs en de boel – oeps – per ongeluk – haha – omver gooien. En naarmate je meer naar het oosten van het eiland ging was er meer rust, experimentele kunst en mafheid. En de terugvaart op de Jeppe van Schier met een mooi stel bevriende rafelrand muzikale genieën was… waarvoor je naar Oerol gaat.
We speelden de Stilte Samen Zwerving twee maal. Of eigenlijk lieten we hem hen twee maal spelen.
Stilte Samen Zwerving?
De Stilte Samen Zwerving is een door het landschap geleid ritueel om onze individuele en collectieve relaties met de natuur, de aarde te onderzoeken. Het is een oefening in Earthfulness, oorsponkelijk in Drenthe laten ontstaan door mij, Ritzo ten Cate en samen met Arjan Berkhuysen naar Terschelling gehaald. Componist en vriend Merlijn Twaalfhoven noemde het in zijn nieuwsbrief het heel treffend ‘een voorbeeld van een ritueel– kunst- en natuurervaring waarmee we de wijsheid van lichaam, landschap en gezelschap kunnen ontdekken.’
Tijdens een Stilte Samen Zwerving zwerven we drie uur lang – tot zonsondergang – als een gelegenheidszwerm, in stilte, door de natuur. Noem het zwerven, noem het struinen. Zie het als een spel, als een micro-retraite. Je bent alleen, we zijn samen. Je bent vrij en toch zit je vast aan die zwerm. Er is stilte en er komt ruis. Je bent in de weidse natuur en je doet iets heel kunstmatigs. Er is geen tijd, maar uiteindelijk wel een zonsondergang.
We zwerven volgens een handleiding. We nodigen de deelnemers uit die aandachtig tot zich te nemen.
We verzamelen, we gaan de ruimte binnen, we beginnen, we zwerven, we ervaren dat de zon onder is, we eindigen, we zoeken elkaars nabijheid, we delen, we verlaten de ruimte, we gaan uit elkaar.
We zwerven… In stilte: we hebben de intentie om niet te communiceren en doen dat ook niet. Ook niet met passanten, zelfs niet met dieren. Ook niet met gebaren of oogwenken. Houd tenminste vijf meter afstand.
We zwerven… Samen: we hebben de intentie om als zwerm samen te blijven en we houden letterlijk permanent zicht op tenminste vijf willekeurige anderen. Zorg dat u deel uit blijft maken van de zwerm.
We zwerven… Zonder bestemming, zonder route, zonder gids en wel met ruimte om te bewegen. Niemand afzonderlijk heeft sturing of geeft leiding. Iedereen heeft invloed. We zwerven zonder haast.
Daarbij:
We gaan van de paden af, we struinen. Dat doen we met respect voor wat we tegenkomen en we laten geen sporen na. En ja, dat mag op dit deel op Terschelling. We zijn te gast op een deel van het eiland wat de eilanders heel dierbaar is.
We hebben geen onnodige afleiding voorhanden, dus ook geen eten, sigaretten, horloge, telefoon, camera of zelfs geen opschrijfboekje. Alleen zo kunt u echt opgaan in deze ervaring.
U kunt niet tussentijds uitstappen; alle leden van de zwerm volgen elkaar immers. Alleen met onweer (bliksem) of een ongeluk breken we de zwerving af.
We nodigen u uit om er bewust voor te kiezen om mee te gaan of alsnog af te haken.
Op zaterdagavond hadden we een groep van 12 (van 15 verkochte kaarten – uitverkocht!) en op dinsdagavond 9 (van 15 verkochte kaarten).
Liever goed voorbereid met zwerfwijzer, dan zonder
Normaal gesproken stuur ik de deelnemers een paar dagen van tevoren een Zwerfwijzer, zodat ze zich bewust zijn waar ze aan gaan meedoen en er bewust in kunnen stappen. Of niet. Oerol verstuurt vooraf geen mails, alleen als het echt niet anders kan, nu dus ook niet. Mensen hebben op basis van de tekst op de site een kaartje gekocht. Verder wisten ze van niets.
Een aantal mensen had niet zelf bedacht dat het slim is om je goed te kleden, op een eiland, op een avond, met regen in de lucht en wind vanaf de Noordzee. Een aantal mensen hield de telefoon bij zich en één meneer was al binnen 2 minuten foto’s aan het maken. Een aantal mensen verdroeg drie uur stilte en dat trage, vage voortbewegen met een zwerm niet. Op beide avonden haakte een aantal mensen af, ondanks dat dat eigenlijk niet kon.
Waarom in de natuur kunst maken?
Op zaterdagavond vlogen ineens Scholeksters op. Alarm! Alarm! Te dicht bij hun broedplek. En dat terwijl we zo goed hadden uitgezocht of we in dit duingebied niet storend onze gang konden gaan.
Op dinsdagavond wandelden we daarom – begeleid door Ilma – in stilte naar het strand om daar nog tot zonsondergang te kunnen blijven zwerven. In stilte wandelend liepen we een kudde koeien in. We konden niet anders dan wachten totdat ze ons doorlieten. Een kalfje hield ons het langst op door uitgebreid te blijven staan drinken bij moederkoe. Ik had het geluk dat ik op kop van de groep stond en op misschien nog geen vijf meter afstand van kalf en koe. Moeder-kind-liefde in 360 graden video en surround audio. En kippenvel.
De mensen die met ons napraatten op het strand of de parkeerplaats waren lovend, soms zelfs geraakt.
‘In mijn eentje zou ik hier nooit durven zwerven. En nu voelde ik me gedragen door de groep. En toch was ik ook alleen.’
‘Rustgevend.’
‘Je bent de hele tijd bezig met de anderen en daardoor ook weer met jezelf.’
En: ‘Typisch Oerol! Prachtig!’
Een mevrouw werd nogal kribbig. Haar man vermaakte zich prima. Hij zwierf als een speels jochie van duintop naar duintop. Ik kreeg de indruk dat ze zich eenzaam voelde zonder hem.
Het was een heerlijk schouwspel van 12 en 9 individuen die hun eigen gang gingen, binnen een spel. Of eruit stapten. En zelfs dat vond ik interessant.
Voor mij voelde het ook indringend, dat we indringers waren in de weidse natuur. Wie zijn wij dat we hier zo denken te mogen zwerven? Waarom moeten we zelfs hier kunst maken?
Volgend jaar wil ik graag weer naar Oerol en dan graag weer naar het oostelijk deel van het eiland, naar waar de maffe dingen gebeuren, daar waar de eilanders zijn en kunstenaars tussen hen door bewegen. Misschien kunnen we weer een Stilte Samen Zwerving doen en dan misschien net iets anders. Misschien wil ik wel twee maanden als interrelational artist in residence op Terschelling werken aan mijn nieuwe werk: fotografisch ritueel Holding Pain (waarover later meer). Misschien vinden we elders in het land of in het buitenland een – minder kwetsbare – plek om de Stilte Samen Zwerving te laten landen.
Arjan, Ilma, Ilse, Dwayne, Carola, dank voor de fijne samenwerking. We zijn weer een paar duizend stappen verder.
Wil je een Stilte Samen Zwerving doen met je team, met je vrienden, met collega’s? Laten we samen op zoek gaan naar een geschikt gebied. Nodig me maar uit.