Een paar maanden terug sprak ik op een school in Groningen met Tom. We hadden het over werk, mijn werk, zijn werk en ik vroeg hem wat hij wilde worden. “Beroemd,” was zijn antwoord. “Beroemd?” “Ja, maakt niet uit hoe en waarmee.”
Typisch iets waar je mee bezig kunt zijn als je je geen zorgen hoeft te maken over je basisbehoeften zoals water, eten, onderdak: de eerste vier lagen van de piramide van Maslov.
Door Corona is al onze aandacht bij de onderste lagen van Maslov
Vanaf half maart is alles anders. Corona waart rond, ook in Nederland, en er dreigt ook hier een totale lockdown. Is er wel voldoende eten? Hoeveel water moet je eigenlijk in huis hebben in geval van een ramp? We hamsteren eten, water, toiletpapier. Allemaal laag één van Maslov. We maken ons zorgen over de levens van onze dierbaren. We maken ons zorgen over of we zelf misschien ziek worden. Zou ik het overleven? Vast wel toch? Als ik hoor dat een goede vriendin van een goede vriend met doodsangst op de IC ligt komt het toch wel erg dichtbij.
We maken ons zorgen over de basis en over niets dan de basis. Alle andere lagen van Maslov waar we ons normaal gesproken in ons rijke onbezorgde Nederland zo druk om kunnen maken zijn van latere zorg.
Van zorgen naar bezinning
Bijna iedereen zit thuis, er is bijna geen kip op straat en bijna alle bedrijvigheid ligt stil. Wat moet je als brave burger zonder vitaal beroep? Wat moet je in die stilte? Wat moet je alleen thuis?
De afgelopen weken herstelde de rust en is mijn aandacht verschoven van de onderste lagen van Maslov naar bezinning. En hier begint de revolutie, de stille stilte-revolutie. Althans, zo zie ik het.
Theory U nodigt ons uit om via het dal naar elders te bewegen
Via Odyssey, de hackathon innovatie beweging, maakte ik de afgelopen tijd kennis met Theory U, een model dat ons helpt om oude systemen bewust en met aandacht los te laten, onszelf te bezinnen, om vervolgens met die bezinning op zak weer de wereld in te gaan om radicale verandering teweeg te brengen. Dat model geeft een interessante kijk op de tijd waarin we nu zitten.
Het meest toegankelijke plaatje van het model bestaat uit twee bergen. De linker berg staat voor het oude, voor dat wat steeds minder goed werkt. De berg rechts verbeeldt de plek waar we – bijvoorbeeld – naartoe willen. Het gat tussen de twee bergen is te groot om te springen, of te overbruggen. We móeten wel via het dal.
Corona veroorzaakt lawines en nodigt ons te bezinnen in het dal
Progressieve denkers en doeners roepen al tijden dat we van die linker berg af moeten en radicaal anders samen moeten gaan leven, maar nog te veel, veelal invloedrijke mensen hebben belang bij samen op de berg te blijven. Corona lijkt de progressievelingen nu te helpen. De berg stort in of op zijn minst worden er grote lawines veroorzaakt. Machines groot geworden in het industriële tijdperk beginnen te kraken. We moeten van de berg af, voordat we straks onder het puin belanden. Corona veroorzaakt lawines en nodigt ons te bezinnen in het dal.
Theory U nodigt je uit bewust en met aandacht de linker berg te verlaten, mee te nemen wat je echt nodig hebt, zo goed mogelijk voorbereid het dal in te gaan, daar even rust te nemen om vervolgens na enige tijd weer in beweging te komen. Bijvoorbeeld naar de volgende berg, bijvoorbeeld naar een andere berg dan die je voor ogen had, bijvoorbeeld naar de zee, een mooi strandje, een andere planeet, of waarom zouden we niet gewoon onder in het dal blijven?
Welke kennis en verhalen wil je meenemen?
De Theory U metafoor kun je voor je eigen leven gebruiken, voor je werk, voor je straat, je wijk, je stad of wat mij betreft de hele wereld. De eerste vraag blijft: wie en wat heb je écht nodig? En wat wil en kun je achterlaten? Concreter: welke mensen en middelen heb je nodig om het dal in te kunnen? En vervolgens: welke kennis en verhalen wil je meenemen?
In de stilte krijg je inzicht
Theory U nodigt je uit mee te nemen wat je echt nodig hebt, dat voor jezelf met frisse ogen en vanaf een afstandje te bekijken en als je alles voldoende doorgrond en geïnternaliseerd hebt het dal in te stappen en op retraite te gaan. In het dal, op retraite, ben je met jezelf in stilte, met minimale afleiding, bij voorkeur in de natuur. Daar wacht je, in verveling, en op enig moment komt het inzicht. Je ziet hoe het allemaal anders kan en moet. Zie het als dat je wekenlang hebt zitten puzzelen op een plan, zonder een stap verder te komen en als je dan na lang vastzitten toch maar besluit op vakantie te gaan ineens bovenop een berg, ergens onder een campingdouche of wellicht tijdens een rondje hardlopen het kwartje hoort vallen. Eureka! Pling! Het geluid van inzicht!
Na het inzicht begint het pionieren
Na dat inzicht kun je verder. Je krabbelt je inzicht met potlood op die achterkant van dat bierviltje, zodat je ook na je vakantie nog helder hebt wat je vinding was. De dagen, weken, maanden erna moet je aan de bak om het – samen met je naasten – uit te werken, pielen, proberen, prototypen zoals Theory U het noemt. En zodra je genoeg gepionierd hebt, kun je verder bouwen, bijvoorbeeld met wat je hebt ontwikkeld beschikbaar te maken voor meer mensen. Wat maar wenselijk is voor jou en de wereld!
Je leven over een andere boeg
Misschien rij je nu dagelijks met de auto naar je werk en zit je al maanden te wikken tussen auto, trein of thuiswerken, maar kom je er maar niet uit. Misschien heb je al jaren het gevoel dat je niet blij wordt van al dat computerwerk en snap je maar niet waarom je van bijna burn out naar bijna burn out beweegt. Misschien is dit dan wel het moment dat je het roer in je leven helemaal omgooit, je je huis verkoopt, goedkoper gaat wonen, samen met je partner en kinderen je eigen groente gaat verbouwen en je voor je oude moeder gaat zorgen en – betaald – haar vijf vriendinnen ook maar meteen een goede oude dag bezorgt. En misschien kan je partner ook wel stoppen met die dagelijkse race naar de stad en een buitenschool-miniklasje met kinderen uit de buurt beginnen. En dan alles bij elkaar en samen. Win-win-win-win. Iedereen blijer. Wereld mooier. Lalala.
Het is maar een dwarreling in mijn hoofd.
Wat neem jij mee uit je wereld voor Corona?
Wat neem jij mee uit je wereld voor Corona? Welke verhalen zijn jou het meest dierbaar? Welke kennis die je daar gebruikte is ook overmorgen nog relevant? En… wie en wat laat je achter? Hoeveel te minder je meeneemt het dal in, hoeveel te vrijer je kunt bewegen en hoeveel te verrassender je terug op aarde komt.
Ik nodig je uit van de berg op te halen wat je echt nodig hebt en dan met aandacht, de rust en de stilte in te stappen die Corona ons biedt.
Daar komt de nieuwe Renaissance
Een jaar of tien terug verkondigde jeugdvriend Martijn Aslander dat we aan de vooravond stonden van een nieuwe Renaissance. Waar de uitvinding boekdrukkunst meer mensen toegang gaf tot verhalen en kennis, geeft mobiel internet alles en iedereen de mogelijkheid om verhalen en kennis te delen, te verspreiden en tot zich te nemen. Waar de boekdrukkunst leidde tot een bizarre wolk aan ontwikkeling, verschuiving van inzicht en macht en de Renaissance, leidt het mobiele internet tot nog meer nog grotere ontwikkelingen, herdemocratisering en… een nieuwe Renaissance. In ‘the Age of Discovery’ werken Ian Goldin en Chris Kutarno dit verhaal in 328 pagina’s uit. De macht is niet langer aan de enkeling, maar Here Comes Everybody. En dat is nóg een reden om te geloven in dat er een andere tijd zit aan te komen en het verplicht stilzitten door Corona te gebruiken om alles maar eens goed met rust te bezien.
De revolutie zit eraan te komen! Is het niet door Corona, dan is het wel door alle innovaties die we de afgelopen jaren samen in ontwikkeling hebben gezet. Nu is de tipping point! Morgen of anders overmorgen begint de nieuwe Renaissance. En het helpt om daar in alle rust en stilte mee te beginnen.
Ik ben benieuwd hoe onze wereld er in het voorjaar van 2021 uitziet. Ik nodig je uit je ideeën en inzichten met me te delen. Hieronder in een comment, of via mail.