Hoe ga je om met verdriet, pijn, trauma?

‘Pain does not want to be healed. It wants to be held,’ zegt Jeff Foster.

Make contact with it. Face it. Connect with it. Talk to it. Dance with it. Embrace it. And get ok with it.

Tijdens fotografisch ritueel Holding Pain maken we aandacht voor verdriet, voor pijn, voor wat aan je knaagt als het stil wordt. Daarvoor nodig ik gewone mannen uit om naar hun verdriet te gaan om vervolgens 18 minuten lang – in stilte – in mijn camera te kijken. Na 18 minuten is het ritueel voorbij en volgt een periode van verwerking. Het ritueel vindt plaats in de natuur, in de donkere maanden van het jaar. Het is een spel tussen twee mannen, een camera en de elementen in de natuur.

Holding Pain Together

In het voorjaar nodig ik de deelnemers uit om samen te komen en te delen wat er te delen valt. Misschien de foto’s? Misschien gewoon het verhaal. Het is een uitnodiging om het individuele verdriet collectief te maken.

What Remains?

In de zomer nodig ik de deelnemers uit deel te nemen aan de exposering / blootstelling What Remains. ‘Laat achter wat je nog bij je draagt. Wellicht wil je één van de foto’s bloot stellen aan een groter publiek. Of misschien heb je je ervaring gevangen in een gedicht.’ Wellicht liggen er verfrommelde foto’s op de grond, hangt er een kunstwerk in de ruimte, gemaakt door één van de deelnemers. Misschien hoor je fragmenten uit nagesprekken. De exposering is een maand lang geopend van zonsopkomst tot zonsondergang. De uitnodiging is om het individuele en collectieve verdriet universeel te laten worden. Bezoekers worden uitgenodigd deel te nemen.

De deelnemer is de baas en wordt eigenaar

Deelname aan Holding Pain is een uiterst precair, kwetsbaar proces. Je gaat – in bijzijn van iemand anders – naar plekken, naar emoties waar je liever niet komt. Om daar comfortabel te kunnen komen is het belangrijk dat de deelnemer zich veilig voelt. Dat begint bij dat je het gevoel hebt dat je zelf de baas bent over het proces, de regie hebt. Daarom zeg ik nadrukkelijk: ‘Jij bent de baas. Je mag ingaan op mijn uitnodigingen en je mag op elk willekeurig moment bedanken, eruit stappen. Je doet het voor jezelf. Ik nodig uit, faciliteer, fotografeer, reik aan. Dit werk maken we voor jou, hoogst persoonlijk. En daarbij is het goed om te weten: van mij zal niemand te weten komen over jouw deelname. Niemand. Tenzij jij me daar toestemming voor geeft.’

Met het overdragen van de foto’s draag ik ook alle rechten over. En zodra de foto’s goed zijn ontvangen, verwijder ik ze van mijn apparatuur en zijn de beelden alleen nog bij de deelnemer, die er vervolgens mee mag doen wat hij wil, zelfs verwijderen. Daarbij: ik nodig wel uit de foto’s en de rechten aan me terug te geven, zodat ik ze verder kan delen, bijvoorbeeld in de exposering / blootstelling What Remains.

In ontwikkeling

Holding Pain ontstond, per toeval, bij opletten, met goede vriend Ronald Mulder. Hij was verdrietig, ik zag dat en ik had mijn camera bij me. Hij liet zijn foto’s zien aan zijn zoons en oud-geliefden en postte uiteindelijk zelfs een foto op Instagram. Delen bleek inderdaad helen, en verbindend. Ik ontwikkelde de toevalstreffer door tot een volwaardig ritueel. In het seizoen 2024-2025 namen elf mannen deel aan een (proef-schets-)ronde (versie 0.5). In 2025-2026 nodig ik – in of nabij Groningen – gewone mannen uit naar hun verdriet te gaan en dat via mij en mijn camera te delen. Daarna vervolg ik mijn onderzoek graag elders, in residency. Bijvoorbeeld elders in Nederland, in Hoorn, op Terschelling, in Limburg, op de Zuidas, in Scandinavië, in Japan. Hoe gaan mannen gezond met hun verdriet om? Hoe maken ze verbinding?

Waarom alleen gewone mannen?

1. Met mensen met een meer feminiene aanwezigheid – zeg vrouwen – ontstaat er een ander werk, heb ik proefondervinderlijk ervaren. Niet Holding Pain, maar meer alle remmen los.
2. Ik ben zelf veel bezig met mannenwerk, kameraden, delen en zie daar dat vooral mannen niet zo eenvoudig, vanzelfsprekend contact maken met hun emoties, laat staan verdriet.
3. Met de vrouwen met wie ik het ritueel deed was het prachtig, maar ik ervoer ook dat het wel heel dichtbij kwam, het in deze intimiteit misschien niet mijn plek was (nog).

Misschien gooi ik het op den duur open voor mvx. Voor nu eerst ‘gewone mannen’ – waar je natuurlijk en hopelijk ook weer allerlei vragen bij kunt stellen. Misschien staat er op enig moment wel een vrouw op die Holding Pain met vrouwen gaat doen.

Waarom 18 minuten?

7 Minuten was prachtig, maar wanneer het doorgaans net een beetje interessant begint te worden, stop je. Hetzelfde lijkt te lang 11 minuten. In 18 minuten ontstaat er bijna altijd toch nog iets. 25 Minuten zie ik op dit moment als onnodige mishandeling.